Taxi Nedir?

TAXI(Taksi), uçakların yerdeyken yani tekerlekleri üzerinde yaptıkları hareketlerdir. Örneklendirmek gerekirse uçağın bulunduğu park alanından; kalkış yapacağı pistin başına veya iniş yaptıktan sonra pist çıkışından park edeceği yere kadar yapılan tüm hareketlere TAXI denir. TAXI işlemi TAXI WAY (Taksi Yolu) denilen yollarla gerçekleştirilir. Taksi Yollarını hava meydanının da ki alanları birbirine bağlayan yollar olarak da ifade edebiliriz.

Taxi Way (Taksi Yolu)

Taksi yollarının hepsi bir harf ile adlandırılır. Resim.1 ‘de bir taksi yolunda bulunan tabela gösterilmektedir. Tabelada siyah üzerine sarı harf ile yazılan taksi yolu şu anda bulunduğumuz taksi yolunu göstermektedir yani şu anda D(Delta) Taksi Yolunda bulunmaktayız. Sarı üzeri siyah harfle belirtilen taksi yolu ise kesişen taksi yolunu göstermektedir. Resim.1 ‘e göre bulunduğumuz D(Delta) taksi yolunun B(Bravo) taksi yolu ile kesişeceğini ifade etmektedir.

Dikkat ettiyseniz taksi isimlerinin harflerini söylerken D taksi yolu için Delta; B taksi yolu için Bravo ‘yu kullandım. Havacılıkta Hava Trafik Kontrolörü (ATC) ile yapılan telsiz konuşmalarında verilen direktiflerde karışıklık çıkmaması için her harf için belirtilmiş bir kelime vardır A = Alfa, B = Bravo gibi. Eğer bu konu hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz buradan havacılık alfabesi makalemizi okuyabilirsiniz.

Resim.2 ‘de Airbus A-330-300 ‘ün bulunduğu taksi yolunda ortada bulunan tek sarı çizgi taksi yolu merkez hattıdır. Uçaklar bu hattı takip ederek taksi yaparlar. Yolun dış taraflarında bulunan çift sarı çizgiler ise taksi yolunun sınırlarını gösterir.

Resim.3 ‘da görüleceği üzere New York John F. Kennedy Havalimanı ‘nın taksi yolunda gece taksi işlemi yapılmaktadır. Hava karardığı zaman yerdeki çizgilerin görülüp seçilemeyeceği için taksi yollarında bulunan çizgiler ışıklandırılmıştır. Taksi yolu merkez hattı yeşil renkli ışıklar ile ışıklandırılmıştır. Mavi renkli ışıklar ise taksi yolunun sınırlarını göstermektedir.

ATC ‘ler uçakların hangi taksi yollarından geçerek piste veya park edecekleri yerlere ulaştırırlar. Tabi pilotların ellerinde bulunan Resim.4 ‘te örnek olarak gördüğünüz Havaalanı Haritalarıyla (Airport Diagram) ATC ‘nin verdiği yollarla taksi yapacakları rotaları çizerler.

 

Örnek olarak JFK havaalanında park yerinden 31L pisti için ATC ‘nin Taxi direktifi şöyledir;

“Turkish 1, taxi and hold short of runway 31L via taxiway KF A J cross runway 4L J Z. Contact tower on 119.1 when ready”

Yani burada ATC bize 31L(Sol) pist için KF, A, J taksi yollarından geçerek 4L(Sol) pistinin içinden karşıya geçip J taksi yolundan sonra Z taksi yolunu geçip 31L pistinin bekleme alanında bekleyip 119.1 kule bandıyla kuleyle iletişime geçip kalkış izni istememiz gerektiğini söylemektedir.

Uçaklara Yerde Nasıl Yön Verilir?

Pilotlar taxi yaparken uçağa nasıl yön verdiklerini düşündünüz mü? Uçakların iniş takımlarının burun kısmında bulunan ön dikme diye adlandırılan tekerlek bir araba ön tekerlekleri gibi sağa sola dönebilmektedir (Landing Gears – İniş Takımları Hakkında Detaylı Bilgiye Buradan Ulaşabilirsiniz). Bu tekerlekleri kontrol etme yöntemleri uçakların tipine göre değişiklik göstermektedir. Cessna 172 gibi küçük uçaklarda bu kontrolü Rudderları(Kuyruk Dümeni) kontrol eden rudder pedalları(Rudder – Kuyruk Dümeni Hakkında Detaylı Bilgiye Buradan Ulaşabilirsiniz).  uçak yerdeyken ön dikmeyi de sağa sola çevirmektedir ve uçak bu sayede yerde sağa veya sola hareket edebilir. Cessna 172 gibi uçaklarda iniş takımları kapanmadığı için uçak pistten teker kestiği zaman rudder pedalları ön dikmeyi çevirme özelliği otomatikman devre dışı kalır.

Boeing 737, Boeing 777, Airbus A320, Airbus A380 gibi yolcu uçaklarında ise nose wheel tiller adı verilen kol ile ön dikmenin sağa veya sola dönüşü sağlanır. Birçok uçakta tiller sadece kaptan pilotun bulunduğu sol tarafta bulunur bundan dolayı taxi işlemini kaptan pilotlar yapar. Bazı uçaklarda biri kaptan pilotun sol tarafında diğeri ise F/O ‘nun sağında olmak üzere iki adet tiller bulunabilir. Tiller sadece burun tekerleğinin(Ön Dikme) sağa veya sola dönmesini sağlar.